suma_22

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

niepełności, bo albo wyprzedzają sąd rozumu albo brak w nich zgody rozumu, tak też
w pysze mogą pewne poruszenia być grzechem lekkim, gdy zajdzie brak zgody
rozumu.
Ad 1. Jak powiedziano w drugim artykule, pycha jest grzechem ogólnym nie ze swej
Istoty, lecz przez swój wpływ, jako że z niej mogą wyjść wszystkie grzechy. Nie
wynika więc, że każdy grzech jest śmiertelny, chyba że dany grzech rodzi się z pełnej
pychy, która jak powiedzieliśmy jest grzechem śmiertelnym.
Ad 2. Pycha jest zawsze sprzeczna z miłością Boga o tyle, że pyszny nie poddaje się
prawidłom Bożym, jak powinien. Niekiedy jest sprzeczna także z miłością blizniego,
wtedy mianowicie, gdy w sposób nieporządny wywyższa się nad blizniego lub
wymyka się z podlegania mu. To równocześnie jest zlekceważeniem prawidła Bożego,
które wprowadza wśród ludzi porządek, według którego jedni powinni podlegać
drugim.
144
Ad 3. Pycha rodzi się z cnoty, ale nie z niej samej, lecz ubocznie. Tak mianowicie, gdy
ktoś używa cnoty do wywyższania się. Zaś nic nie przeszkadza, by jakaś rzecz
sprzeczna z drugą była jednak jej przyczyną7). Są przecież ludzie, którzy pysznią się
swą pokorą.
Artykuł 6.
CZY PYCHA JEST NAJCI%7łSZYM GRZECHEM ?
Nie wydaje się, by pycha była najcięższym z grzechów.
1. Im trudniej ustrzec się przed jakimś grzechem, tym grzech ten wydaje się być
mniejszym. Otóż pycha jest grzechem bardzo trudnym do uniknięcia. Mówi bowiem
Augustyn1): inne grzechy działają w złych czynach powodując je, natomiast pycha
zasadniczo czyha na dobre czyny, by je zniszczyć . Zatem pycha nie jest najcięższym
grzechem.
2. Według Filozofa2), większe zło przeciwstawia się większemu dobru. Lecz pokora,
której przeciwstawia się pycha, nie jest największą spośród cnót3). Wobec tego
również występki przeciwstawiające się większym cnotom, jak niewiara, rozpacz,
nienawiść do Boga, zabójstwo itp., są cięższymi grzechami niż pycha.
3. Nie karze się większego zła mniejszym złem. Lecz w pewnych wypadkach pycha
jest karana innymi grzechami, jak to wynika z listu do Rzymian4), gdzie powiedziano,
że filozofowie, dla wyniosłości ich serca zostali oddani bezrozumnym myślom, aby
czynili to, co nie przystoi .
Przeciwne zdanie znajdujemy jednakże w objaśnieniu do słów Psalmu5):
pyszni bardzo niesprawiedliwie czynili , a mianowicie: największym grzechem
człowieka jest pycha .
Odpowiedz: Dwie rzeczy zauważyć należy w, grzechu, mianowicie zwrot ku dobru
zmiennemu, i to jest stroną materialną grzechu, oraz odwrócenie się od dobra
niezmiennego, co decyduje o formalnej i dopełniającej treści grzechu. Otóż. ze strony
zwrotu nie ma powodu, by pycha była największym grzechem, ponieważ wyższość,,
do której pycha nieporządnie zdąża, nie jest jako taka zbyt sprzeczna z dobrem cnoty.
Natomiast od strony odwrócenia pycha jest czymś najcięższym, ponieważ w innych.
grzechach człowiek odwraca się od Boga z powodu nieświadomości, albo z powodu
słabości natury, lub też z powodu pragnienia jakiegoś innego dobra, gdy pycha
odwraca się od Boga wprost , dlatego, że nie chce poddać się Bogu i jego rządom.
Dlatego Boecjusz6) wyraża się: podczas gdy wszystkie inne występki uciekają od
Boga, jedna tylko pycha przeciwstawia Mu się . Z tego też specjalnie powodu
powiedziane jest7): Bóg pysznym się sprzeciwia . Dlatego odwrócenie się od Boga i
Jego przykazań, będące w innych grzechach czymś wtórnym, w pysze stanowi samą
rzecz, jako że pycha w swej istocie jest pogardą Boga. A ponieważ to, co jest czymś
samo przez się, jest zawsze czymś większym niż to, co jest skądinąd, dlatego pycha
jest najcięższym grzechem w samym swym rodzaju, ponieważ wybija się
odwróceniem (awersją), które formalnie stanowi grzech.
Ad 1. Trudność uniknięcia jakiegoś grzechu ma dwa powody. Jednym jest
gwałtowność ataku; tak np. gniew atakuje gwałtownie siła uderzenia, choć jeszcze
trudniej jest oprzeć się zwykłej pożądliwości (concupiscentia), a to z powodu jej
145
naturalności8). I ten powód trudności w uniknięciu grzechu zmniejsza ciężar grze-chu,
ponieważ, jak mówi Augustyn9), człowiek grzeszy tym ciężej, im mniejszemu
naciskowi pokusy uległ. Innym powodem trudności uniknięcia grzechu jest jego
skrytość. I z tego właśnie powodu trudno jest uniknąć pychy, ponieważ jak
powiedziano w artykule poprzednim10), nawet dobro daje sposobność do pychy.
Dlatego Augustyn wyraził się o niej znacząco, że ,,czyha w zasadzce na dobre
uczynki . Zaś Psalmista mówi11): na drodze, którą chodziłem, pyszni ukryli sidło na
mnie . Dlatego poruszenie pychy skradającej się ukrycie i jeszcze nie zauważone i
osądzone rozumem nie ma charakteru wielkiej przewiny. Skoro jednak rozum
uświadomi sobie jej istnienie, jest łatwa do uniknięcia, jako że można ją zwyciężyć
uświadomieniem sobie już to własne] słabości, na co wskazuje Pismo św.12):
,,Czemuż się pyszni ziemia i popiół? , już to wielkości Boga. o czym Pismo św.
mówi13): Czemu się nadyma przeciw Bogu duch twój?"; już to uprzytomnieniem
sobie taniości dóbr, z których człowiek się pyszni, zgodnie z Pismem św.14):
Wszelkie ciało trawa; a wszelka chwała jego jako kwiat polny oraz15): jako szmat
miesięcznej niewiasty wszystkie sprawiedliwości nasze .
Ad 2. Przeciwstawność występku i cnoty ustala się według przedmiotu, branego od
strony zwrotu ku niemu. Z tego punktu widzenia nie ma w pysze nic na dowód, by
była największym T, grzechów, podobnie jak pokora największą z cnót. Jest jednak
najcięższym grzechem biorąc pod uwagę stronę odwrócenia się. bo tym nadaje
wielkość innym grzechom. I tak grzech niewiary staje się cięższym, jeśli pochodzi z
pysznej pogardy, niżby była pochodząc tylko z niewiadomości lub ułomności. To
samo należy powiedzieć o rozpaczy itp.
Ad 3. Rozumowanie prowadzące do niemożliwego do przyjęcia wniosku niekiedy
przekonuje człowieka tym, że prowadzi do bardziej oczywistego absurdu. Tak to,
celem złamania pychy ludzkiej Bóg karze niektórych ludzi dopuszczeniem na nich
upadku w grzechy cielesne, które, chociaż są mniejsze, to jednak zawierają w sobie
bardziej bijącą w oczy brzydotę. Wyraża to Izydorl6): Pycha jest gorsza niż
jakikolwiek inny występek, już to dlatego, że jest właściwa ludziom czołowym, już to
dlatego, że rodzi się nawet z czynów prawych i cnotliwych i dlatego jej wina jest
mniej widoczna. Natomiast rozpusta cielesna dlatego przez wszystkich jest
zauważona, ponieważ jej brzydota uderza zaraz i wszystkich. Jednakże z pozwolenia
Bożego jest nie tak ciężka jak pycha. Bo kto jest w pętach pychy, a, z tego sprawy
sobie nie zdaje, wpada w rozpustę cielesną, by nią upokorzony powstał z poniżenia .
Wskazuje to także na ciężar grzechu pychy. Jak bowiem mądry lekarz celem
wyleczenia chorego z cięższej choroby pozwala mu popaść w chorobę mniejszą, tak
ciężkość grzechu pychy staje się oczywistsza przez to, że dla jej usunięcia Bóg
dopuszcza upadek ludzi w inne grzechy.
146
Artykuł 7.
CZY PYCHA JEST PIERWSZA SPOZR�D GRZECH�W ? [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Archiwum