Ĺw. Tomasz z Akwinu 29. Suma Teologiczna Tom XXIX

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

kary wiecznej, otrzymuje częściowe darowanie kary doczesnej, bo akt pokuty, jako
przeciwieństwo aktu grzesznego, mieści w sobie przykrość, która jest wyrównaniem
przyjemności doznanej w akcie grzeszenia. Im większa skrucha, im więcej w niej
boleści, im więcej miłości u jej podstaw, w tym większej mierze spłaca grzesznik dług
należnej kary. Przy bardzo wielkim żalu możliwe jest całkowite spłacenie długu kary
doczesnej. Zwyczajnie jednak bywa ono tylko częściowe i dlatego po odzyskaniu łaski
przez pokutę należy praktykami pokutnymi dawać Bogu zadośćuczynienie. Kto by
zaniedbał tego uczynić za życia ziemskiego, będzie musiał zrobić to w czyśćcu.
Q. 86, 5. (6) Każda czynność grzeszna wyrabia w duszy skłonność do złego. Jeśli
grzechy się powtarzają, skłonności owe utrwalają się coraz bardziej i przeradzają się w
grzeszne nałogi, stając się jakby drugą naturą. Czym są nałogi grzeszne powiedzieć
121
mogą ci, co mieli nieszczęście w nie popaść. Tyranizują one grzesznika, czyni* go
niewolnikiem. Obserwacja życia codziennego daje nam wiele przykładów tyranii
nałogów, które przybierają różne formy. Gdy nałogowiec zrozumie swój stan i
postanawia z nim zerwać, musi stoczyć ze sobą walkę nieraz bardzo trudną i długo
trwającą. Zawsze jednak jest możliwość zwycięstwa, byle tylko w walce nie ustawać i
korzystać z pomocy łaski.
Przez wlanie do duszy łaski w sakramencie pokuty nieuporządkowane
skłonności, spowodowane aktami grzesznymi oraz nałogi nie ustępują wprawdzie, ale
zostają podcięte i osłabione w większej lub mniejszej mierze, zależnie od stopnia
skruchy. Zazwyczaj usuwanie pozostałości grzechowych, jakimi są złe skłonności i
osłabienie duchowe, dokonywuje się stopniowo. Aaska jednak Boża może nagle i tak
doskonale skruszyć serce grzesznika, że ten nie tylko odzyska łaskę uświęcającą w
wysokim stopniu, ale i pozostałości grzechowe zostaną całkowicie z jego duszy
usunięte. W pokucie - zwłaszcza sakramentalnej - jest przedziwna moc oczyszcza-
jąca, chodzi tylko o to, by umieć ją sobie przyswoić.
Q. 86, 6. (7) Akt skruchy (żalu) doskonałej, płynącej z cnoty pokuty, jest absolutnie
konieczny do odpuszczenia winy grzechowej. Stąd każde odpuszczenie grzechu jest
skutkiem cnoty pokuty. Kto nie może przyjąć sakramentu pokuty, a zdobędzie się na
skruchę doskonałą, otrzyma zgładzenie grzechów. Sakrament pokuty ułatwia
wykonanie doskonałego aktu skruchy. Można więc powiedzieć, że zgładzenie
grzechów zawsze jest skutkiem pokuty jako cnoty. U tych zaś, którzy przyjmują
sakrament, jest równocześnie skutkiem i cnoty pokuty i sakramentu. Akt cnoty pokuty
wchodzi w sakrament jako jego strona materialna i jako dyspozycja do otrzymania
łaski, łaska zaś sama jest skutkiem sakramentu w jego stronie formalnej, czyli
rozgrzeszenia kapłańskiego.
Q. 87, (1) Każdy grzech oddala od Boga. Grzech ciężki zrywa całkowicie kontakt ze
zródłem życia nadprzyrodzonego ; stąd nazwa grzech śmiertelny", następuje bowiem
śmierć w porządku nadprzyrodzonym. Grzechy lekkie" łączności z Bogiem nie
urywają, lecz opózniają zbliżanie się do Niego. To oddalanie się od Boga, czy będzie
122
ono całkowite, czy częściowe, stanowi winę grzechowa. Jak długo wola trwa w
grzechu, tak długo trwa wina grzechowa.
Aby otrzymać odpuszczenie winy grzechowej, trzeba zerwać z grzechem, a zwrócić
się do Boga. To wewnętrzne odwrócenie się od grzechu dokonywuje się przez akt
skruchy, czyli pokutę wewnętrzną. Nie ma innej drogi otrzymania odpuszczenia
grzechów - jakiekolwiek one by nie były śmiertelne czy lekkie - jak tylko wewnętrzna
pokuta.
Mówi się nieraz, że grzechy lekkie zostają odpuszczone przez komunię święta,
przez sakramentalia, błogosławieństwa, przeżegnanie się wodą święconą itp. Owszem,
przez tego rodzaju praktyki można otrzymać odpuszczenie grzechów lekkich, ale tylko
pośrednio, mianowicie przez to, że obudzają w duszy człowieka. Blask ten jest
dwojakiego rodzaju: jeden bez współdziałania człowieka. Kiedy modlimy się o
odpuszczenie grzechów własnych lub grzechów blizniego, gdy ofiarujemy w tej
intencji Mszę świętą, jako odpowiedz na nasze modły Bóg udziela łaski, aby się
osobiście skruszyli i poprzez skruchę zgładzili swe grzechy.
Uczynek grzeszny jest czynnością (świadomą i dobrowolną) nie uzgodnioną z
normą moralności. Po każdej czynności grzesznej pozostaje w duszy ślad, nazywany
w języku teologicznym zmazą grzechowa" (macula peccati). Im większe
jest odchylenie czynności ludzkiej od zasad moralności, tym ten ślad jest
wyrazistszy i bardziej duszę zanieczyszcza.
Zmaza, grzechowa to pozbawienie blasku, jaki istnieje w duszy człowieka.
Blask ten jest dwojakiego rodzaju: jeden przyrodzony, będący jakby promieniowaniem
rozumu ludzkiego, wskazującego nam co jest dobre, a co złe; drugi nadprzyrodzony,
mający swe zródło w łasce uświęcającej i cnotach, zwłaszcza w cnocie mądrości
nadprzyrodzonej. Obydwa - każdy na swój sposób - są odbiciem światła Bożego,
wzajemnie ze sobą się łączą: blask płynący z łaski i cnót wlanych udoskonala rozum
przyrodzony, tak że dzięki niemu człowiek może postępować jak przystało na istotę
rozumową i zarazem przybrane dziecko Boże. Blask ten zatraca się przez czynność
grzeszną, bo jest ona sprzeczna z rozumem. Czynność ta wprawdzie mija, lecz brak
blasku pozostaje w duszy jako jej zmaza (1-2, q. 86, a. 5) Grzech ciężki pozbawia
duszę blasku nadprzyrodzonego całkowicie, ustępuje z duszy piękno nad-przyrodzone,
123
wniesione przez łaskę. Grzech lekki nie idzie wprawdzie tak daleko i nie pozbawia
duszy blasku nadprzyrodzonego, ale go przyćmiewa i umniejsza.
Grzechy lekkie osłabiają gorącość miłości" (fervorem carkatis) w duszy, powodują
oziębienie w miłości, dusza przez to nie zdąża do Boga już tak ochotnie i gorliwie,
prompte et feride". Zmaza grzechu lekkiego polega więc na udaremnianiu
promieniowania na zewnątrz piękna wewnętrznego, jakie wnosi ze sobą laska i cnoty
wlane. Dusza uświęcona łaską jest piękna od wewnątrz i posiada zdolność [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Archiwum